Tradycyjny miodownik z kaszą manną i powidłami – przepis krok po kroku

Składniki na tradycyjny miodownik

Przygotowanie klasycznego miodownika wymaga kilku podstawowych składników, które prawdopodobnie masz już w swojej kuchni. Sekret udanego ciasta tkwi w jakości użytych produktów – szczególnie miodu, który nadaje wypiekom charakterystyczny, głęboki aromat i niepowtarzalny smak.

Składniki na ciasto miodowe:

• 2 szklanki mąki pszennej (320 g)
• 2 jajka
• 3/4 szklanki cukru (150 g)
• 100 g masła
• 3 łyżki płynnego miodu (najlepiej lipowego lub wielokwiatowego)
• 1 łyżeczka sody oczyszczonej
• 1 łyżeczka przyprawy do piernika
• szczypta soli

Składniki na krem grysikowy:

• 750 ml mleka
• 3/4 szklanki kaszy manny (150 g)
• 3/4 szklanki cukru (150 g)
• 250 g masła (temperatura pokojowa)
• 1 łyżeczka ekstraktu waniliowego

Dodatkowo:

• 300 g powideł śliwkowych (najlepiej domowych)
• 50 g posiekanych orzechów włoskich do dekoracji (opcjonalnie)
• 1 łyżka miodu do nasączenia (opcjonalnie)

Przygotowanie idealnego miodownika krok po kroku

Tradycyjny miodownik wymaga nieco cierpliwości, ale efekt końcowy z pewnością wynagrodzi włożony wysiłek. Najlepiej przygotować go dzień wcześniej, aby ciasto mogło dobrze nasiąknąć kremem i powidłami, dzięki czemu stanie się jeszcze bardziej aromatyczne i miękkie.

Przygotowanie ciasta miodowego:

1. Przygotowanie składników – Wszystkie składniki powinny mieć temperaturę pokojową. Masło wyjmij z lodówki około 30 minut przed rozpoczęciem pieczenia, dzięki czemu łatwiej się rozpuści i połączy z pozostałymi składnikami.
2. Rozpuszczenie masła z miodem – W rondelku rozpuść masło wraz z miodem i cukrem na małym ogniu, delikatnie mieszając do całkowitego rozpuszczenia. Odstaw do lekkiego przestudzenia, aby masa nie była zbyt gorąca przed dodaniem jajek.
3. Połączenie składników suchych – W dużej misce dokładnie wymieszaj mąkę, sodę, przyprawę do piernika i szczyptę soli, aby równomiernie rozprowadzić składniki.
4. Przygotowanie ciasta – Do przestudzonej masy miodowej dodaj jajka i dokładnie wymieszaj do uzyskania jednolitej konsystencji. Następnie stopniowo wsypuj suche składniki, mieszając energicznie, aż powstanie gładkie, elastyczne ciasto bez grudek.
5. Podział ciasta – Ciasto podziel na 3 równe części. Każdą część rozwałkuj między dwoma arkuszami papieru do pieczenia na kształt prostokąta o wymiarach około 25×35 cm. Papier do pieczenia ułatwi przeniesienie ciasta na blachę i zapobiegnie przyklejaniu.
6. Pieczenie – Każdy placek piecz osobno na papierze do pieczenia w temperaturze 180°C przez około 8-10 minut, aż nabierze złocistego koloru. Uważnie obserwuj proces pieczenia, by nie przesuszyć ciasta – powinno być miękkie i lekko sprężyste po upieczeniu.

Przygotowanie kremu grysikowego:

1. Ugotowanie budyniu – W rondelku zagotuj 700 ml mleka z cukrem, mieszając do rozpuszczenia cukru. Pozostałe 50 ml mleka wymieszaj dokładnie z kaszą manną, aby nie powstały grudki. Gdy mleko zacznie wrzeć, wlej rozrobioną kaszę mannę, energicznie mieszając. Gotuj na małym ogniu przez 2-3 minuty, cały czas mieszając, aż masa zauważalnie zgęstnieje i będzie odchodzić od ścianek rondelka.
2. Schłodzenie budyniu – Ugotowany budyń przełóż do czystej miski i natychmiast przykryj folią spożywczą tak, aby dotykała powierzchni budyniu. Ten krok jest kluczowy, ponieważ zapobiegnie utworzeniu się niepożądanego kożucha. Odstaw do całkowitego wystudzenia – możesz przyspieszyć ten proces, stawiając miskę w większym naczyniu z zimną wodą.
3. Przygotowanie kremu – Miękkie masło ubij mikserem na najwyższych obrotach przez około 3-4 minuty, aż stanie się białe i puszystą. Następnie, ciągle ubijając, dodawaj stopniowo wystudzony budyń grysikowy po jednej łyżce, czekając aż każda porcja dobrze się połączy. Na końcu dodaj ekstrakt waniliowy i ubijaj jeszcze przez 2-3 minuty, aż krem będzie idealnie puszysty, lekki i jednolity.

Składanie miodownika:

1. Przygotowanie warstw – Pierwszy placek ułóż na paterze lub tacy. Jeśli chcesz wzbogacić smak i wilgotność ciasta, możesz delikatnie nasączyć go rozrzedzonym miodem za pomocą pędzla kuchennego.
2. Nałożenie kremu – Na pierwszy placek równomiernie nałóż 1/3 przygotowanego kremu grysikowego i dokładnie rozprowadź go aż do brzegów, tworząc gładką warstwę.
3. Warstwa powideł – Na krem nałóż połowę powideł śliwkowych, delikatnie rozprowadzając je łyżką tak, by utworzyć jednolitą warstwę, ale nie mieszając z kremem.
4. Kontynuacja warstw – Ostrożnie przykryj całość drugim plackiem i powtórz proces: krem, powidła, a następnie umieść trzeci placek jako wierzchnią warstwę ciasta.
5. Wykończenie ciasta – Wierzch ciasta posmaruj pozostałym kremem grysikowym, tworząc estetyczną, gładką powierzchnię. Dla dodatkowego smaku i atrakcyjnego wyglądu możesz udekorować wierzch posiekanymi orzechami włoskimi, delikatnie wciskając je w krem.
6. Chłodzenie – Gotowy miodownik wstaw do lodówki na minimum 6 godzin, a najlepiej na całą noc. Ten czas jest niezbędny, aby ciasto zmiękło, nasiąkło kremem i powidłami, a wszystkie smaki idealnie się połączyły, tworząc charakterystyczną, rozpływającą się w ustach konsystencję.

Wartości odżywcze miodownika z kaszą manną

Miodownik z kaszą manną i powidłami to ciasto bogate w składniki odżywcze, choć jak każdy deser, powinno być spożywane z umiarem ze względu na zawartość cukru i tłuszczu. Poniżej przedstawiamy przybliżone wartości odżywcze jednej porcji (1/12 ciasta):

• Kalorie: około 380-420 kcal
• Białko: 5-6 g
• Węglowodany: 55-60 g (w tym cukry: 35-40 g)
• Tłuszcze: 18-20 g (w tym tłuszcze nasycone: 10-12 g)
• Błonnik: 1-2 g

Warto zaznaczyć, że miodownik zawiera również cenne składniki odżywcze, które nadają mu nie tylko wyjątkowy smak, ale i pewne wartości zdrowotne:

• Miód – bogaty w przeciwutleniacze, enzymy i minerały, które wspierają odporność i mają właściwości antybakteryjne
• Kasza manna – źródło węglowodanów złożonych i niewielkich ilości białka, dostarcza energii i zapewnia uczucie sytości
• Powidła śliwkowe – zawierają błonnik, witaminy z grupy B oraz minerały takie jak potas i magnez, a także naturalne przeciwutleniacze
• Orzechy włoskie (jeśli dodane) – bogate w zdrowe kwasy tłuszczowe omega-3, witaminę E i przeciwutleniacze wspierające pracę mózgu i układu sercowo-naczyniowego

Historia tradycyjnego miodownika

Miodownik to ciasto o długiej i bogatej tradycji w polskiej kuchni, sięgającej czasów, gdy miód był głównym i najcenniejszym środkiem słodzącym, jeszcze długo przed rozpowszechnieniem cukru. Pierwsze wzmianki o ciastach miodowych na ziemiach polskich pochodzą z XVI wieku, kiedy to miód był nie tylko przysmakiem, ale i cennym składnikiem wykorzystywanym w medycynie ludowej. Tradycyjny miodownik z kaszą manną to nieco nowsza wariacja, która zyskała popularność w XX wieku, gdy kasza manna stała się powszechnie dostępnym produktem.

Miodownik był szczególnie ceniony w okresie świątecznym, gdy na stołach pojawiały się wypieki na bazie miodu symbolizujące słodycz i dostatek. Przepis przekazywany z pokolenia na pokolenie ewoluował, ale zachował swój charakterystyczny miodowy smak, który dla wielu Polaków jest esencją domowego ciepła i tradycji.

Wersja z kaszą manną, spopularyzowana między innymi przez Siostrę Anastazję, której książki kucharskie stały się kultowe w polskich domach, szybko stała się jednym z najbardziej lubianych wariantów tego ciasta. Połączenie puszystego kremu grysikowego z aromatycznym ciastem miodowym i kwaskowatymi powidłami tworzy perfekcyjnie zbalansowany deser, który do dziś cieszy się niesłabnącą popularnością zarówno na rodzinnych uroczystościach, jak i w codziennym menu polskich cukierni.

Często zadawane pytania o miodownik

Jak długo można przechowywać miodownik?

Prawidłowo przechowywany miodownik (w lodówce, w szczelnie zamkniętym pojemniku) zachowuje świeżość do 5-7 dni. Z czasem ciasto staje się jeszcze bardziej miękkie i smaczne, a jego aromat się pogłębia. Warto przykryć ciasto pokrywką lub folią spożywczą, aby nie chłonęło zapachów z lodówki i nie wysychało.

Czy można zamrozić miodownik?

Tak, miodownik można zamrozić, najlepiej w pojedynczych porcjach owijając każdą z nich folią spożywczą, a następnie umieszczając w szczelnym pojemniku. Przed podaniem należy rozmrażać go powoli w lodówce przez około 12 godzin. Zamrożony miodownik zachowuje swoje walory smakowe nawet do 3 miesięcy.

Czym można zastąpić powidła śliwkowe?

Tradycyjnie używa się powideł śliwkowych, ale można je z powodzeniem zastąpić innymi dodatkami, które wprowadzą ciekawą nutę smakową: dżemem malinowym, konfiturą z czarnej porzeczki, marmoladą morelową, a nawet musem jabłkowym z dodatkiem cynamonu. Kluczowe jest zachowanie równowagi między słodyczą kremu a lekką kwasowością owoców.

Czy można przygotować miodownik bez kaszy manny?

Tak, krem grysikowy można zastąpić innymi rodzajami kremów. Świetnie sprawdzi się krem budyniowy na bazie waniliowego budyniu w proszku lub krem na bazie ubitej śmietany z serkiem mascarpone. Jednak to właśnie kasza manna nadaje kremowi tę charakterystyczną, aksamitną konsystencję i delikatną słodycz, które są znakiem rozpoznawczym tradycyjnego miodownika i trudno je idealnie odtworzyć przy użyciu innych składników.