Koenzym Q10, nazywany czasem witaminą młodości, jest naturalnym związkiem obecnym w każdej komórce naszego ciała. Odpowiada za produkcję energii niezbędnej do pracy serca, mięśni i mózgu, a także pełni funkcję silnego antyoksydantu, chroniącego komórki przed stresem oksydacyjnym [3]. Wraz z wiekiem jego poziom w organizmie maleje, dlatego coraz częściej zwraca się uwagę na możliwość jego uzupełniania w formie suplementacji [3, 4].
Szczególne zainteresowanie budzi ubichinol – aktywna, zredukowana forma koenzymu Q10, lepiej przyswajalna i bardziej stabilna niż tradycyjny ubichinon [5, 6]. Badania naukowe wskazują, że regularne przyjmowanie ubichinolu może wspierać pracę serca, poprawiać wydolność fizyczną i wzmacniać ochronę antyoksydacyjną organizmu [1, 2, 7].
Czym jest Koenzym Q10?
Koenzym Q10 (CoQ10), znany także jako ubichinon, to naturalny związek rozpuszczalny w tłuszczach. Naturalnie występuje w organizmach zwierząt i człowieka – w mitochondriach – niewielkich strukturach komórkowych odpowiedzialnych za wytwarzanie energii [3]. Jego główną funkcją jest udział w procesie produkcji ATP, czyli podstawowego „paliwa” dla wszystkich komórek organizmu. Bez CoQ10 nie mogłyby prawidłowo pracować organy o dużym zapotrzebowaniu energetycznym, takie jak serce, wątroba, płuca czy mięśnie [3, 4].
Koenzym Q10 pełni również istotną rolę jako przeciwutleniacz. Chroni komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, które przyspieszają procesy starzenia i zwiększają ryzyko chorób przewlekłych [3]. Co więcej, CoQ10 występuje w dwóch formach: ubichinonie (utlenionej) i ubichinolu (zredukowanej). Obie formy mogą się w organizmie wzajemnie przekształcać, dzięki czemu wspólnie pomagają chronić komórki i odnawiać ich naturalną ochronę antyoksydacyjną [5].
Po 25. roku życia organizm stopniowo wytwarza coraz mniej koenzymu Q10, a niedobór może sprawiać, że komórki pracują mniej efektywnie i są bardziej narażone na działanie wolnych rodników [3, 6]. Jego poziom można zwiększyć na przykład poprzez odpowiednią dietę (mięso i podroby, oleje roślinne, produkty pełnoziarniste) lub suplementację koenzymem Q10 w kapsułkach, szczególnie w formie łatwiej przyswajalnego ubichinolu [5, 6, 7].
Koenzym Q10 – na co pomaga?
Koenzym Q10 wspiera wiele procesów zachodzących w organizmie, ponieważ dostarcza komórkom energii i chroni je przed stresem oksydacyjnym [3]. Badania naukowe wskazują, że jego suplementacja – zwłaszcza w formie ubichinolu – może przynosić liczne korzyści zdrowotne, m.in.:
• Wspiera pracę serca – wspiera jego komórki w produkcji energii i poprawia ogólną wydolność. Badania pokazują, że może wspomagać terapię osób z niewydolnością serca, zmniejszając uczucie zmęczenia i duszności oraz poprawiając jakość życia [1]. Regularna suplementacja może także wspierać profilaktykę chorób układu krążenia, pomagając utrzymać prawidłowe ciśnienie i rytm serca [7].
• Dodaje energii i zmniejsza zmęczenie – dzięki niemu organizm lepiej wytwarza energię, co przekłada się na mniejsze zmęczenie i szybszą regenerację po wysiłku. Badania u osób starszych pokazały, że suplementacja ubichinolem poprawia poziom energii i samopoczucie [1, 4, 5].
• Pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru – w badaniach klinicznych zauważono, że suplementacja ubichinolem pomagała stabilizować poziom glukozy oraz poprawiać profil lipidowy (czyli „dobry” i „zły” cholesterol) [2].
• Chroni komórki przed stresem oksydacyjnym – koenzym Q10 wykazuje silne działanie antyoksydacyjne. Neutralizuje wolne rodniki, które przyspieszają starzenie się komórek i osłabiają ich funkcjonowanie. Badania pokazują, że dzięki temu może wspierać ochronę komórek serca, mózgu i skóry, a także ogólną odporność organizmu [3, 6].
• Wspiera pracę mózgu i koncentrację – mózg potrzebuje ogromnych ilości energii – a koenzym Q10 pomaga mu ją wytwarzać. Dodatkowo chroni neurony i wspiera ich prawidłowe funkcjonowanie. Regularne przyjmowanie może więc wspomagać koncentrację, pamięć i ogólną sprawność umysłową, zwłaszcza z wiekiem [3].
• Pomaga zachować witalność i młodszy wygląd – wspiera regenerację komórek i chroni je przed uszkodzeniami. Działa więc nie tylko od środka, poprawiając ogólne samopoczucie, ale także z zewnątrz – pomagając zachować elastyczność skóry i spowalniając procesy starzenia [3, 6, 8].
Koenzym Q10 rano czy wieczorem?
Pojawia się wiele pytań, kiedy najlepiej przyjmować koenzym Q10. Badania i doświadczenia osób stosujących suplementy diety pokazują, że najlepiej przyjmować go rano lub w ciągu dnia. Powód jest prosty: CoQ10 wspiera produkcję energii w komórkach, więc może lekko pobudzać organizm. Przyjmowanie go wieczorem u niektórych osób może utrudniać zasypianie [3, 5].
Warto też pamiętać, że CoQ10 najlepiej wchłania się w towarzystwie tłuszczu, więc najskuteczniejsze jest przyjmowanie go razem z posiłkiem zawierającym zdrowe tłuszcze, np. oliwą z oliwek, awokado czy orzechami [4, 5]. Nie ma natomiast konieczności łączenia suplementacji z konkretną porą dnia u wszystkich – najważniejsza jest regularność i codzienne uzupełnianie poziomu koenzymu Q10.
Koenzym Q10 – przeciwwskazania
• Przyjmowanie leków na nadciśnienie lub niskie ciśnienie (może dodatkowo je obniżać).
• Stosowanie leków przeciwzakrzepowych (np. warfaryny, acenokumarolu).
• Cukrzyca (może wpływać na poziom glukozy we krwi).
• Choroby wątroby lub nerek.
• Ciąża i okres karmienia piersią.
• Uczulenie na składniki preparatu.
• Stosowanie wielu leków jednocześnie – ryzyko interakcji (zwłaszcza z lekami na serce, ciśnienie, cholesterol).
Bibliografia
1. Evaluating the efficacy of ubiquinol in heart failure patients: a systematic review and meta-analysis. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11285286/
2. Effect of liquid ubiquinol supplementation on glucose, lipids and antioxidant capacity in type 2 diabetes patients: a double-blind, randomised, placebo-controlled trial. https://www.cambridge.org/core/journals/british-journal-of-nutrition/article/effect-of-liquid-ubiquinol-supplementation-on-glucose-lipids-and-antioxidant-capacity-in-type-2-diabetes-patients-a-doubleblind-randomised-placebocontrolled-trial/5EC14496C558853B4C6861CF6EC70AF2
3. Role of Coenzyme Q10 in Health and Disease: An Update on the Last 10 Years (2010–2020). https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8389239/
4. Comparative Bioavailability of Different Coenzyme Q10 Formulations in Healthy Elderly Individuals. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32188111/
5. Comparison study of plasma coenzyme Q10 levels in healthy subjects supplemented with ubiquinol versus ubiquinone. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27128225/
6. Ubiquinol is superior to ubiquinone to enhance Coenzyme Q10 status in older men. https://pubs.rsc.org/en/content/articlelanding/2018/fo/c8fo00971f
7. Comparison of Coenzyme Q10 (Ubiquinone) and Reduced Coenzyme Q10 (Ubiquinol) as Supplement to Prevent Cardiovascular Disease and Reduce Cardiovascular Mortality. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37971634/
8. The Cocrystal of Ubiquinol: Improved Stability and Bioavailability. https://www.mdpi.com/1999-4923/15/10/2499